बाल्यकालको 5 आम दुर्घटना र आपतकालिनको प्राथमिक उपचार र रोकथाम

The same article is also available in English and Hindi

         जीवन सुन्दर छ। तर आपतकालिन स्तिथि र दुर्घटनाहरुले कब ऎसलाई बाधा पर्छा हामी कहिले पनि थाहा पाऊन सकदैनाऊं। दुर्घटना र विषाक्तताहरू प्राय तब हुन्छ जब नानी वातावरणमा उत्सुक हुन्छ र उनिहरुको पहुंच बड़छ तर हानिकारक वस्तुहरुको पहचान गर्न असक्छम हुन्छ। यो 1 देखी 5 बर्षमा हुन्छ जब नानी हानिकारक घरेलु चीजहरू बारेमा सचेत हुन्छ। जनबुझेर विषाक्तता र दुर्घटनाहरू किशोरहरूमा हुन्छ जब उनीहरू भावनात्मक रुपमा अस्थिर हंछन र खतरनाक अनुभवहरू प्रयोग गर्छन्।

         निम्न कुनै आपतकालिनमा भएको नानीलाई देखन भयानक अनुभव हुन सक्छ, तर शान्त रहन आवश्यक छ। मेरो सुझाव छ कि तपाइँले “सँधै के गर्ने?” “चोटपटक र दुर्घटनाहरू” लेखमा फेरि पढ्नुहोस्, निम्न आपतकालीन परिस्थितिमा पनि यही सिद्धान्तहरू पालन गर्न पर्छ। सबै आपतकालिनहरूमा, पीडितलाई प्राथमिक उपचार पछि तुरून्त अस्पतालमा लैजान आवश्यक छ। यद्यपि यो लेख मुख्य रूपमा नानीहरूको लागि हो, उपचारका सिद्धान्तहरू वयस्कहरूको लागि समान छन्।

Table of Contents

फिट / दौरा

कलाई फिट भानिनछ?

फिटस धेरै प्रकारकामा देखिन सक्छ जस्तै एकोरो हेर्नु वा हात र खुट्टाको अनैच्छिक चाल। फिट आऊंदा ननिले आंखा खोले भा पनि नानी बेहोस हंछ र कसैलाई प्रतिक्रिया दिन सक्दैन। एपिसोडको बखत, तिनीहरू पेशाब वा पैखाना पनि गर्न सक्दछन्।

यदि तपाइँको नानीले फिट गरदैछ भने के गर्ने?

1. मद्दतको लागि बोलौनू होस। कोई वरिपरि छैन भने फोन प्रयोग गर्नुहोस्।
2. चोटपटकबाट बाच्न नानीलाई भुँइमा सुतायर राख्नुहोस्।
3. बान्ता छाती भित्र पस्न बाट रोक्नको लागि, नानीलाई शरीर के एक पटी सुताउनु होस । यदि बान्ता भयो भने औंलाले बिस्ताराई हटाउनुहोस् ।
4. यदि तपाईंसँग मिडाजोलम स्प्रे (निडिसिप, नाइजिलम आदि) छ भने अनि दौरा लगभग 3 मिनेट सम्म रोकिएन भने एक पटक स्प्रे गर्नुहोस।
5. फिटको दौरान र फिट रोकिए पछि जबसम्म सामान्य चेतना आऊंदैन, पानी वा खाना नदिनुहोस्।
6. यदि यसले उपचारमा ढिलाइ गर्दैन भने, तपाइँ वा कसैले घटनाको भिडियो रेकर्ड गर्नुहोस। भिडियो बादमा डाक्टरलाई देखाउनू होस। धेरै असामान्य घटनाहरू अचिभवाखारुले फिट समझनछन अनी बिना प्रभाव एंटी-फिट्स औषधी ले उपचार गरिंछ।

पानीमा डुब्नू

       डुब्नू दुई उमेर समूहहरूमा देखा पर्दछ। सानो नानीहरू बाल्टिनमा (यदि उनीहरूको टाउकोले बाल्टी भित्र पस्यो भने तिनिहरू आधा बाल्टी पानीमा वा बाथरूम को टबमा पनि डूबन सक्छन! उनीहरुलाई कहिले पनी बाथरूम मा एक्ल न छोड़नु होस। डुब्नुको लागि अर्को उच्च जोखिमको उमेर किशोरावस्था हो। तिनीहरू पोखरी खोला, नदी वा सागरमा डुबछन्।

 

के गर्ने?

1. ढल्नुहोस् वा बस्नुहोस्। फेरि बेहोश हुने सम्भावना कम गर्न, छिट्टै नउठ्नुहोस् (कम्तिमा 5 मिनट ढल्नुहोस्)।
2. यदि तपाईं बस्नुहुन्छ भने आफ्नो टाउको आफ्नो घुँडाको बीच राख्नुहोस्।

1. नानी लाई ढलकौनू होस।
2. यदि कुनै चोटपटक छैन र नानीले सास फेर्दै छ भने, उसको खुट्टालाई मुटुको तहभन्दा 1 फिट माथि उठाउनुहोस्।
3. बेल्ट, कलरहरू र अन्य तंग लुगाहरू खोल्नुहोस्।
4. फेरि बेहोस हुने सम्भावनालाई कम गर्न, ननिलाई कम्तिमा 5 मिनेट को लागी सुताइराख्नुहोस्। यदि पीड़ित एक मिनेट भित्र चेतना प्राप्त गर्दैन भने, स्थानीय आपतकालीन नम्बरबाट मद्दत को लागी कॉल गर्नुहोस।
5. सास फेर्न जाँच गर्नुहोस्। यदि पीड़ित सास फेदै छैन भने, माथि वर्णन गरिए अनुसार सीपीआर शुरू गर्नुहोस्। मद्दत आइपुग्दा वा पीड़ित सास फेर्न थाल्दा सम्म सीपीआर जारी राख्नुहोस्।
6. यदि नानीको अतीतमा बेहोश हुनु पर्ने इतिहास छ भने, अर्को सम्भावित दिनमा डाक्टरद्वारा मूल्यांकन गर्न बच्चालाई लानुहोस।

         घरेलु उपचार जस्तई वांता गर्ने प्रयास प्रभावहीन र सम्भावित खतरनाक हुन्छन्। डिटर्जन्ट, क्यारोसिन, कपूर, नेफ्थलीन हरू बाहिर बान्ता गर्ने प्रयासले खाना पाइप (एसोफैगस) काट्न सक्छ। यदि विष मुख बाट हटाको थियो भने पनी वंता को कोशिश न गर्नुहोस।

1. शान्त रहनुहोस्, चिन्ताले मुटुको दर बढाउँदछ र त्यसैले विष संचार। पीड़ितलाई आश्वासन दिनुहोस्। करिब 85% टोकनेहरू गैर-विषालु सर्पहरू द्वारा हुन्छन् र बाँकी 50% मा, सर्प विष इंजेक्सन गर्न असफल हुन्छ। जुत्ता, मोजा र गहना हटाउनुहोस्।
2. काटिएको अंगलाई स्थिर गर्नुहोस्। अंगको कुनै पनि आन्दोलनले विष द्रुत छिटो हुन्छ। कुनै पनि चीज, छडी, छाता, क्रिकेट ब्याट, बांस जस्ता स्थिर गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ। स्थिर गर्न बाँध्न पट्टी वा कपडा को प्रयोग गर्नुहोस्। फ्रैक्चर अंग जस्तो बांधनू होस। डोरी को प्रयोग नगर्नुहोस्। विष वेंस नसा मार्फत मुटुमा जान्छ। त्यसपछि यो विभिन्न अंगहरुमा सर्दछ। पट्टी वेंस ब्लॉक गर्न पर्याप्त हुन्छ कारण वेंस छाला तल मात्र हुन्छ। आर्टरी ती नस हुन जो अंगमा रगतको आपूर्ति गर्छ। कडा लिग्रेचर आर्टरी लाई पनी ब्लॉक गर्छ जस्ले सांप ले टोकेको अंगमा रगत को आपूर्ति अवरुद्ध गर्दछ। यसले गम्भिर अंग क्षतिको कारण गर्न सक्छ जुन अंगको विच्छेदनको परिणाम बनाउन सक्छ। टोकेको अंग लाई हृदयको स्तर भन्दा तल राख्नुहोस्।
3. पीड़ित लाई लियेर तुरुन्त अस्पताल जानुहोस। बिरामीलाई गाडीमा लैजानुहोस् वा उपलब्ध नभएमा उसलाई बोकेर जानुहोस्।
4. यदि तपाईं पीडित हुनुहुन्छ र एक्लो हुनुहुन्छ भने, बिस्तरी हिड्नुहोस् न दगुर्नु होस्।

1. रातमा घुँडाको लम्बाई भए को जूता (गमबुट) लगाएर र टर्च प्रयोग गरेर हिड्नुहोस् , पूर्ण-बाहिरी शर्ट, र पैंट लगाउनुहोस्। हिँड्दा, भारी चरणको साथ हिड्नुहोस् जसले सर्पहरू कम्पन पत्ता लगाउन सक्दछ र टाढा जान्छl
2. घाँस काट्दा वा रूखहरूको आधार खाली गर्दा छडी बोक्नुहोस्। घाँस वा पातहरू पहिले सार्न स्टिक प्रयोग गर्नुहोस्। सर्पलाई टाढा सर्ने मौका दिनुहोस्।
3. ढेरमा राखिएको घाँस टिप्नु अघि दाउराले हल्लाऊनू होस।
4. पशुखाद्य र फोहर घरबाट टाढा राख्नुहोस्। तिनीहरूले मुसालाई आकर्षित गर्छन् र सर्पहरू मूसा पछ्याउँदछन्।
5. भुइँमा नसुत्नूहोस।
6. तपाईंको ढोका र झ्यालबाट बोटहरूलाई टाढा राख्नुहोस्। वोट सांप लाई चढ्न मद्दत गर्दछ।
7. जंगलमा पहिला बनियेको बाटोमा मात्र हिंड्नुहोस ।

7. यदि पीड़ित बेहोश भयो भने उसलाई उसको पीठोमा भुँइमा राख्नुहोस्, सीपीआर गर्नुहोस्। यदि वस्तु मुखमा देखिन्छ भने, एक औंलामा मुख भित्र हाली झिक्नुहोस्। यदि वस्तु अडिग छ वा यो दृश्यात्मक छैन भने, सीपीआर जारी राख्नुहोस् जबसम्म ऊ सचेत हुँदैन वा सहयोग आइपुग्छ।

तल आपथकलिन र  प्राथमिक उपचार संबन्धित पुस्तकहरुका लिंक दिएका छन